Zaag jezelf de afgrond in. Over de bodemloosheid van het schrijversvak.
Ik wilde weten hoe de wereld in elkaar zat en ontdekte dat in plaats daarvan mijn wereld in elkaar zakte. Ik probeerde mijn plaats in deze wereld te ontdekken en in plaats daarvan werd ik zelf steeds transparanter. Ik zocht vaste bodem onder mijn voeten en in plaats daarvan merkte ik dat ik de boomtak waarop ik zat aan het wegzagen was…
Jemig. Daar was ik niet voor gaan studeren. Ik wilde kennis verwerven, niet ontdekken dat alle kennis een constructie is die we op de wereld loslaten om daar grip op te krijgen. Maar hoe meer ik omhoog wilde klimmen, hoe harder ik begon te vallen.
Voor degenen die serieus aan de slag zijn gegaan met een of andere geesteswetenschap zal het bekend in de oren klinken. Je komt groen achter de oren binnen, vol enthousiasme over wat je te wachten staat en in plaats daarvan kom je in een crisis terecht.
Dit is wat filosofie, psychologie, geschiedenis, theologie, kunst en literatuur gemeen hebben. Juist die disciplines die de mensheid zouden moeten helpen zichzelf en de wereld beter te begrijpen worden maar al te gemakkelijk een doolhof.
De afgrond van het bestaan
Hoe komt dat? Eenvoudig: het leven is niet eenvoudig. De geesteswetenschappen verschillen op een belangrijk punt van de exacte wetenschap. De exacte wetenschap gaat graag aan de rand van het menselijk weten staan om dan vervolgens telkens kleine stukjes wereld binnen de cirkel van menselijke kennis te hengelen.
De geesteswetenschappen zoeken ook graag de grens op, maar met een ander doel: hoe verzachten we de pijn van het bestaan? Hoe kunnen we, van buiten naar binnen kijkend ervoor zorgen dat we niet alleen meer kennis vergaren, maar daar ook wijzer mee omgaan?
Om deze taak goed te vervullen, moeten filosoof en kunstenaar zelf de grenzen opzoeken en die zelf persoonlijk ervaren. Ze moeten existentieel doorvoelen wat het is om mens in de wereld te zijn. En dat betekent pijn, want de mens is een wees in de kosmos. De mens is niet in staat te achterhalen waar zij vandaan komt en waarom zij bestaat. En toch is zij gedoemd daarover na te denken.
Omdat de mens over haar eigen einde na kan denken, weet ze dat ze zal sterven. Daarmee is het menselijk project bijna automatisch een grote poging de dood te vermijden. Niet bepaald een benijdenswaardige toestand.
Studenten in de geesteswetenschappen komen, als ze het goed doen, na een fase van enthousiasme vanzelf terecht in een fase van wanhoop waarin ze oog in oog komen te staan met de eindigheid en zinloosheid van het menselijk bestaan. De crisis die erop volgt, is een noodzakelijke voorwaarde om weer terug naar de oppervlakte te keren en er voor anderen te zijn.
Ik weet dat dit paradoxaal klinkt, maar je komt het tegen bij alle grote filosofen van Epicurus tot Thomas van Aquino, van Hegel tot Heidegger, van Kant tot Kierkegaard, van Sartre tot Žižek. De afgrond is zo erg nog niet. Gewoon springen, dan kom je in een vrije val. Je bent dan verlost van je fundamenten die toch maar een illusie waren.
Schrijvers en de afgrond
Schrijvers zijn meestal een combinatie van enkele disciplines die ik hierboven genoemd heb. Ze verenigen een aanleg voor kunst en literatuur met een specifiek kennisgebied of vaardigheid. Het vak van tekstschrijver valt hier ook onder, hoezeer copywriting ook dienstbaar is aan marketing.
Bij vrijwel elke creatief in marketingcommunicatie kom ik die diepere dimensie tegen. Aan de ene kant kunnen ze onmiddellijk schakelen voor hun klant en heel nauw omschreven praktische doelen nastreven. Aan de andere kant, hoef je maar even op te letten en je leest al gauw tussen de regels door. Achter elke geordende creatief schuilt een stuk oncontroleerbare chaos die voorwaarde is voor al het moois dat creatieven kunnen maken.
Ik wil nu niet beweren dat iedere copywriter net zo diep in de afgrond staart als ik hierboven beschreven heb. Maar zelfs als je studie je niet tot een zekere wanhoop heeft gebracht dan zorgt het leven zelf er wel voor dat je met je neus op de feiten wordt gedrukt: lijden is overal. Creatieven weten dat vaak als geen ander.
Goed schrijven
Hoe worden mensen die dingen schrijven goede schrijvers? Nou, net zoals nadenkende mensen filosofen worden, goede tekenaars kunstenaars, en malloten wijzen. Door in de afgrond te staren en niet weg te kijken. Door het trauma van het leven te erkennen, gebeurt er iets met mensen waardoor ze beter worden in waar ze al goed in waren.
Iemand wordt niet een goede schrijver door veel woorden te leren, goede alliteraties te bedenken of originele beeldspraak te gebruiken. Een goede schrijver is door de mand is gevallen, heeft de tak van zijn eigen boom afgezaagd en is in een vrije val terecht gekomen. Een goede schrijver begrijpt de pijn van het leven.
De afgrond is een risico, maar uiteindelijk een die niet vermeden kan worden. Door de afgrond van het menselijk bestaan te omarmen en dan weer terug te keren, word je vanzelf een goede schrijver. Het is heerlijk wegtikken hangend boven de afgrond heb ik gemerkt.
Tekstschrijvers zijn ook schrijvers
Vanuit dit oogpunt bekeken zijn tekstschrijvers schrijvers. Copywriters kunnen teksten met diepgang schrijven. Dat gebeurt niet bij elk stuk tekst, natuurlijk. Maar het gaat om de chaos, diepgang en wijsheid die achter een tekst schuilgaan. Als je als copywriter de diepgang van de afgrond hebt gevonden en ermee hebt leren leven, kunnen je teksten zoveel meer te zeggen hebben. Je hebt namelijk als mens iets te zeggen.
Ik zal de laatste zijn om te zeggen dat ik een goede schrijver ben, maar ik heb wel lang genoeg naar de afgrond zitten staren om diepgang te kunnen brengen in mijn teksten waar dat nodig is. Ik heb zelf in ieder geval nooit spijt van die zaag gehad. Vallen—zeg maar gerust springen—is het beste wat ik ooit in m’n leven gedaan heb. En dat terwijl ik eigenlijk hoogtevrees heb.
Blijkbaar heb ik geen dieptevrees.
Vond je dit leuk om te lezen? Meld je dan aan voor de maandelijkse nieuwsbrief van Zekyr Copywriting voor nog meer leuke en doordachte content over de communicerende mens. Ik werk vanuit een duidelijke visie die de copywriter als het brandpunt van de communicatie ziet. Ik heb ook ideeën over hoe de wereld anders kan en zou moeten. Als je op zoek bent naar een schrijver die jouw merk laat groeien met woorden, neem dan zeker even contact op met Zekyr.